41-50 శతకములు

బద్దెన - సుమతీ శతకము

41

కొరగాని కొడుకు పుట్టిన
గొఱగామియెగాడు తండ్రి గుణములజెఱచున్
జెఱకుతుద వెన్ను పుట్టిన
జేరకున తీపెల్ల జెఱచు సిద్ధము సుమతీ !

భావము:- చెరకును వెన్ని తినివేసి (తీపి లేకుండా) న విధంగా చెడ్డ పుత్రుడు తండ్రి మంచి గుణములను కూడా తినివేయును.

42

కోమలి విశ్వాశంబున
బాములతోజెలిమియన్య భామల వలపున్
వేముల తియ్యదనంబును,
భూమీశుల నమ్మికులను బొంకుర సుమతీ !

భావము:- ప్రపంచములో అస్త్యములైనవి - స్త్రీ విశ్వాసము, వేపచెట్టు తీపి, పరస్త్రీల ప్రేమ, రాజు యెక్క నమ్మకం, పాముల స్నేహం.

43

గడనగల మగని జూచిన
నడుగడుగున మడుగులిడుదు రతివలు ధరలో
గడునుడగు మగనిజూచిన
నడపీనుగు వచ్చేననుచ నగుదురు సుమతీ !

భావము:- సంపాదన లేని పురుషుడిని స్వంత తల్లియు, భార్యయు కూడా తూలనాడుదురని భావము.

44

చింతింపకు కడచినపని
కింతులు వలతురని నమ్మకెంతయు మదిలో
నంతఃపుర కాంతలతో
మంతనములు మానుమిదియే మతముర సుమతీ !

భావము:- గతం గురించి చిన్తిపకు, స్త్రీలు ప్రేమిస్తారని నమ్మకు, అంతఃపురకాంతలతో మంతనాలు చేయకు. ఇదే మంచిపని.

45

చీమలు పెట్టిన పుట్టలు
పాముల కిరవైనయట్లు పామరుఁడుద్రగన్
హేమంబుఁ గూడబెట్టిన
భూమీశుల పాలఁజేరు భువిలో సుమతీ !

భావము:- ఎంతయో కష్టపడి, ఎన్నో స్త్రముల్ కోర్చి ధనమును కూడబెట్టిన బలవంతులు దానిని సంగ్రహిస్తారు. చీమలు పెట్టిన పుట్టలు పాములు ఆక్రమిస్తాయి. పిసినారి కూడపెట్టిన ధనం భూపాలురు పరమౌతుంది.

46

చుట్టములు గానివారలు
చుట్టములము నీకటంచు సొంపుదలిర్పన్
నెట్టుకొని యాశ్రయింతురు
గట్టన ద్రవ్యంబు గలుగ గదరా సుమతీ !

భావము:- నీ దగ్గర ధనముంటే ఏదో రకంగా చుట్టమంటూ వచ్చి వ్యయము చేస్తారు. జాగరూకత అవసరమని ఈ పద్య భావము.

47

చేతులకు తొడవు దానము
భూతలనాథులకుదొడవు బొంకమి, ధరలో
నీతియె తొడ వెవ్వారికి
నాతికి మానంబు తొడవు, నయముగ సుమతీ !

భావము:- అసలైన ఆభరణంబులు ఏవనగా
1. చేతులకు - దానము
2. పాలకులకు - నిజము
3. మనిషికి - నీతి
4. స్త్రీకి/పురుషునికి - శీలము

48

తడవోర్వక యోడలోర్వక
కడువేగం బడిచిపడిన గార్యంబగునే
నీతి తోడ వెవ్వారికి
జెడిపోయిన కార్యంబెల్ల జేకురు సుమతీ !

భావము:- తలచిన వెంటనే తాత పెళ్లి కావలనక శ్రమ దయాదుల కోర్చి కష్టపడిననే ఏ పని అయినా జరుగును.

49

తనకోపమే తన శత్రువు
తన శాంతమె తనకు రక్ష దయ చుట్టంబౌ
తన సంతోషమే స్వర్గము
తన దుఃఖమే నరకమండ్రు తథ్యము సుమతీ !

భావము:- మనిషికి తనలోని గుణములే శత్రువులు, మిత్రులుగాను ఉండును. తన కోపమే తనశత్రువు దయ చుట్టము. తన గుణములను అదుపులో పెట్టుకున్నవాడే మనిషి.

50

తనయూరి తపసితనమును
దనబుత్రుని విద్యపెంపు దన సతి రూపున్
తన పెరటి చెట్టు మందును
మనసున వర్ణింపరెట్టి మనుజులు సుమతీ !

భావము:- తన ఊరి తపోనిష్ఠ. తన కొడుకు ఉన్నత చదువు. తన భార్య అందచందాలు తన పెరటి చెట్టు ఔషధగుణము. ఏవేవి మానవుడు గొప్పగా భావించలేడు.

Telugu Language Telugu People Telugu Tanamu Telugu Danamu Padyalu Telugu Padyalu Veemana sumati Satakamu Satavadanamu Avadanamu avadani Telugu Desam India andhra Pradesh Telangana Bharatadesam Bharatamaata andhramaata andhra maata PongalDeepavaliDasara Sankranti muggulu Gobbamma Pujari Haridasu Harikatha Burrakatha Tappeta taalam Tappetloi Tallaaloi Chitti chilakamma amma kottindaa nanna Tandri Talli Sivudu parvati vishnuvu Brahma Trilokam paatalam Telugu Families Jr. NTR Taraka Rama Rao Chiranjeevi Rajanikanth Balakrishna Venkatesh Nagarjuna Raviteja Telugu songs Telugu Movies Telugu Samskruti Telugu Sanskriti ammamma nanamma taatayya mamayya attamma tammudu chelli akka attamma attayya atta koduku kumarudu kumarte bavagaru bamardi chellela tammudaa bojanam kura annam pulagura chintaku santosham anna stri janma ajanma velugu telugu velulugu bhakti bakti rakthi sakthi ekkada akkada narinja battai pandu sunnunda margamu bhakthi margamu srujana sruti laya layabaddamga janama bhumi chandra sekhara rao chandra babu naidu KTR NTR TRS YSR TDP Congress YS Jagan Visakhapatnam Vijayawada Guntur Nellore Kurnool Kadapa Rajahmundry Kakinada Tirupati Anantapur Vizianagaram Eluru Ongole Nandyal Machilipatnam Adoni Tenali Proddatur Chittoor Hindupur Bhimavaram Madanapalle Guntakal Srikakulam Dharmavaram Gudivada Narasaraopet Tadipatri Tadepalligudem Amaravati Chilakaluripet West Godavari Kakinada Makar Sankranti Pongal ongal Vasant Panchami Saraswati Thaipusam Kavadi Maha Shivaratri Holi panchami Vasant Navratri Bhajan Rama Navami Gudi Padwa Ugadi Hanuman Jayanti Pournima Bonalu Bathukamma Guru Purnima Sanyasi puja Mahalakshmi Vrata Raksha Bandhan Krishna Janmaashtami Govinda Radhastami Gowri Ganesh Chaturthi Navarathri Vijayadashami Durga Puja Deepavali Rangoli Kartik Poornima Sashti purthi Prathamastami Yatra Deepam Pancha Ganapati Kumbh Mela Godavari Pushkaram Purna Kumbha Mela krishna pushkaram