11-20 శతకములు

బద్దెన - సుమతీ శతకము

11

ఇచ్చునదే విద్య, రణమున
జొచ్చునదే మగతనంబు, సుకవీశ్వరులున్
మెచ్చునదే నేర్పు , వాదుకు
వచ్చునదే కీడుసుమ్ము వసుధను సుమతీ !

భావము:- ఇతరులకు చెప్పగలిగినటువంటిదే విద్య అలా చెప్పగల్గిననే విద్యావంతుడు. యుద్దములో చొచ్చుకు పొగల్గినన్ ధీరుడు. మతిమంతులయిన, గుణవంతులయిన కవులు మెచ్చినదే కవిత్వము. అనవసరమయిన వాదులాటలకు చోటిచ్చుటయే కీడు. అట్టి వాదోపవాదములకు దిగకుండుటయే నేర్పటితనము.

12

ఇమ్ముగజదువని నోరును
అమ్మా యని పిలిచి యన్నమడుగని నోరున్
దమ్ములమబ్బని నోరును
గుమ్మరి మను ద్రవ్వినట్టి గుంటర సుమతీ !

భావము:- చక్కని తేట తెలుగు అర్థవంతములయిన మాటల్తో చక్కగా చదువులేని నోరు, "అమ్మా" అని పిలువగలేని నోరు, తాంబూల చర్వణము చేయని నోరు కుమ్మరి గుంటతో సమానము.

13

ఉడుముండదె నూరేండ్లును
బడియుండదె పేర్మిబాము పదినూరేండ్లున్
మడువునగొక్కెర యుండదె
కడునిల బురుషార్ధపరుడు గావాలె సుమతీ !

భావము:- మంచిపనులు చేయుటయందు అనురక్తి కలిగి చతుర్విధ పురుషార్థములను సాధించగల్గిన వ్యక్తి జీవితమే సార్థకం అలా చేయలేని మనిషి ఎన్నేళ్లు ఉడుము, పాము, కొంగలా జీవించినా వ్యర్థుడే.

14

ఉత్తమ గుణములు నీచున
కెత్తెఱఁగున గలుగనేర్చు నెయ్యడలన్ దా
నెత్తిచ్చి కరగ బోసిన
నిత్తడి బంగార మగునె ఇలలో సుమతీ !

భావము:- ఎన్ని ప్రయత్నములు చేసినా ఇత్తడి బంగారము కానట్లే జిచులకు ఎన్ని నీతులు నూరి పోసినా ఉత్తముడు కాజాలడు.

15

ఉదకము ద్రావెడు హయమును
మదమున నుప్పొంగుచుండు మత్తేభంబున్
మోదవుకడ నున్న వృషభము
జదువని యా కడకు జనకుర సుమతీ !

భావము:- నీరుత్రాగే గుఱ్ఱము, కొవ్వెక్కి మదంతో వుండే ఏనుగు, ఆవు దగ్గరకువస్తున్న ఆంబోతు, చదువు నేర్వని హీనుడు వీరందరూ అపకారము కల్గించేవారు.

16

ఉపకారికి నుపకారము
విపరీతము గాదు సేయ వివరింపంగా
నపకారికి నుపకారము
నెపమెన్నక సేయువాడు నేర్పరి సుమతీ !

భావము:- మనకు సహాయము చేసిన వారికీ సహాయపడుట కంటే కిదోనర్చిన వారికి కూడా సహాయపడిన వాడే నేర్పరి.

17

ఉపమింప మొదలు తియ్యన
కపటంబెడ నెడను జేఱకు కైవడినే పో
నెపములు వెదకును గడపట
గపటపు దుర్జాతి పొందు గదరా సుమతీ !

భావము:- చెడ్డవారితో స్నేహము మొదట తీయగా నున్నను చివరలో హానినే కల్గించును (చెరకు మొదట తీయగా, మధ్యలో కనువుల వద్ద టిపిహరించి చివర చేదుగా వుండునట్లుగా).

18

ఎప్పటి కేయ్యది ప్రస్తుత
మప్పటి కామాటలాడి యన్యుల మనముల్
నొప్పింపక తానొవ్వక
తప్పించుక తిరుగువాడు ధన్యుడు సుమతీ !

వివేకము కలిగినవాడు సమయోచితములగు మాటలతో ఇతరులను నొప్పింపక తనపని ముగించుకొనును. భావము:-

19

ఎప్పుడు దప్పులు వెదకెడు
నప్పురుషుని గొల్వగూడనది యెట్లన్నన్
సర్పంబు పడగ నీడను
గప్పవసించిన విధంబు గదరా సుమతీ !

భావము:- ఎల్లప్పుడూ తప్పులే పెట్టె యజమానిని సేవించుట పాము పాడగా నీడలో కప్పయున్నట్లే.

20

ఎప్పుడు సంపద గలిగిన
నప్పుడు బంధువులు వత్తు రది ఎట్లన్నన్
దెప్పలుగ జెఱువు నిండిన
గప్పలు పదివేలు చేరుగదరా సుమతీ !

భావము:- చెరువు నిండుగా వున్నప్పుడు కప్పలు నిండియున్నట్లే ధనవంతుని కడ బంధువులు మిత్రులు వందమంది చేరుదురు.

Telugu Language Telugu People Telugu Tanamu Telugu Danamu Padyalu Telugu Padyalu Veemana sumati Satakamu Satavadanamu Avadanamu avadani Telugu Desam India andhra Pradesh Telangana Bharatadesam Bharatamaata andhramaata andhra maata PongalDeepavaliDasara Sankranti muggulu Gobbamma Pujari Haridasu Harikatha Burrakatha Tappeta taalam Tappetloi Tallaaloi Chitti chilakamma amma kottindaa nanna Tandri Talli Sivudu parvati vishnuvu Brahma Trilokam paatalam Telugu Families Jr. NTR Taraka Rama Rao Chiranjeevi Rajanikanth Balakrishna Venkatesh Nagarjuna Raviteja Telugu songs Telugu Movies Telugu Samskruti Telugu Sanskriti ammamma nanamma taatayya mamayya attamma tammudu chelli akka attamma attayya atta koduku kumarudu kumarte bavagaru bamardi chellela tammudaa bojanam kura annam pulagura chintaku santosham anna stri janma ajanma velugu telugu velulugu bhakti bakti rakthi sakthi ekkada akkada narinja battai pandu sunnunda margamu bhakthi margamu srujana sruti laya layabaddamga janama bhumi chandra sekhara rao chandra babu naidu KTR NTR TRS YSR TDP Congress YS Jagan Visakhapatnam Vijayawada Guntur Nellore Kurnool Kadapa Rajahmundry Kakinada Tirupati Anantapur Vizianagaram Eluru Ongole Nandyal Machilipatnam Adoni Tenali Proddatur Chittoor Hindupur Bhimavaram Madanapalle Guntakal Srikakulam Dharmavaram Gudivada Narasaraopet Tadipatri Tadepalligudem Amaravati Chilakaluripet West Godavari Kakinada Makar Sankranti Pongal ongal Vasant Panchami Saraswati Thaipusam Kavadi Maha Shivaratri Holi panchami Vasant Navratri Bhajan Rama Navami Gudi Padwa Ugadi Hanuman Jayanti Pournima Bonalu Bathukamma Guru Purnima Sanyasi puja Mahalakshmi Vrata Raksha Bandhan Krishna Janmaashtami Govinda Radhastami Gowri Ganesh Chaturthi Navarathri Vijayadashami Durga Puja Deepavali Rangoli Kartik Poornima Sashti purthi Prathamastami Yatra Deepam Pancha Ganapati Kumbh Mela Godavari Pushkaram Purna Kumbha Mela krishna pushkaram