91-100 శతకములు

బద్దెన - సుమతీ శతకము

91

మాటకు బ్రాణము సత్యము
కోటకుబ్రాణంబు సుభట కోటి ధరిత్రిన్
బోటికి బ్రాణము మానము
చీటికీ బ్రాణంబు వ్రాలు సిద్ధము సుమతీ !

భావము:- మాటకు సత్యమును కోతకు మంచి భటుల సమూహమును, స్త్రీకి శీలమును ఉత్తరమునకు సంతకమును ముఖ్యము.

92

మానధను దాత్మద్రితి చెడి
హీనుండగు వాని నాశ్రయించుట యెల్లన్
మానెడు జలముల లోపల
నేనుగు మేయిదాచినట్టు లెరుగుము సుమతీ !

భావము:- ఏనుగు చాలీ చాలని నీళ్లలో తలదాచుకున్నట్లు అభిమానము కలిగినవాడు నించుని సేవించుట.

93

మది నొకని వలచియుండగ
మదిచెడి యొక క్రూరతిరుగున్
బోది జిలుక పిల్లి పట్టిన
జదువునే యా పంజరమున జగతిని సుమతీ !

భావము:- స్త్రీ మానసిచ్చిన వానితోనే మాటాడుతుంది గాని ఇతరులు యెంత ఆకర్షించాలని ప్రయత్నించినా మాట్లాడారు.

94

మేలెంచని మాలిన్యుని ,
మాలను, నగసాలెవాని, మంగలిహితుగా
నేలిని నరపతి రాజ్యము
నేల గలసిపోవుగాని నెగడదు సుమతీ!
దుస్సంగత్యము వలన రాజు నశించిపోతాడు

భావము:- దుస్సాంగత్యము వలన రాజు నశించిపోతాడు.

95

రా పొమ్మని పిలువని యా
భూపాలునిగొల్వ భుక్తిముక్తులు గలవే?
దీపంబులేని యింటను
జేపుణికిళ్లాడినట్లు సిద్ధము సుమతి !

భావము:- దీపములేని ఇంటిలో పట్టు దొరకానట్లే రమ్మని, పొమ్మని రాజును సేవించినా ఫలితము కల్గదు.

96

రూపించి పలికి బొంకకు
ప్రాపగు చుట్టంబు కెగ్గు పలుకకు, మదిలో
గోపించు రాజు గొల్వకు
పాపపు దేశంబు సొరకు, పదిలము సుమతీ !

భావము:- కూడని పనులు మాట ఇచ్చి ఇవ్వలేదనుట మేలొనర్చిన వానికి హాని చేయుట, కోపించు యజమానిని సేవించుట, నీచులు సంచరించు ప్రవేశమునకు వెళ్ళుట.

97

లావు గలవానికంటెను
భావింపగ నీతిపరుడు బలవంతుండౌ
గ్రావంబంత గజంబును
మావటివా డెక్కినట్లు మహిలో సుమతీ !

భావము:- నీతి, న్యాయము కలవాడు బలవంతుని కంటే బలవంతుడు.

98

వఱదైన చేను దున్నకు
కరవైనను బంధుజనులకడ కేగకుమీ
పరులకు మర్మము సెప్పకు
పిఱికికి దళవాయితనము బెట్టకు సుమతీ !

భావము:- బుద్దిమంతుడు వరదవచ్చి బీడుపడిన పొలమును సాగు చెయ్యడు. పరులకు తన రహస్యమును తెలియనీయడు. ఎంతలేమిలోను బంధువుల దగ్గరకు పోడు పిరికి వానికి ఘనకార్యముల నప్పజెప్పడు.

99

వరిపంటలేని యూరును,
దొరయుండని యూరు, తోడు దొరకని తెరువున్
ధరను బతిలేని గృహమును,
నరయంగా రుద్రభూమి యనదగు సుమతీ !

భావము:- వల్లకాటితో సమానమైనవి వరిపంటలేని వూరు, అధికారివుండని గ్రామము మొదలగునవి.

100

వినదగు నెవ్వరు చేప్పిన
వినినంతనే వేగపడక వివరింపదగున్
గని కల్ల నిజము దెలిసిన
మనుజుడెపో నీతిపరుడు మహిలో సుమతీ !

భావము:- నిజమైన నీతిమంతుడు అందరూ చెప్పిన సలహాలను విని తనకు వీలైన దానినే ఆచరించును.

Telugu Language Telugu People Telugu Tanamu Telugu Danamu Padyalu Telugu Padyalu Veemana sumati Satakamu Satavadanamu Avadanamu avadani Telugu Desam India andhra Pradesh Telangana Bharatadesam Bharatamaata andhramaata andhra maata PongalDeepavaliDasara Sankranti muggulu Gobbamma Pujari Haridasu Harikatha Burrakatha Tappeta taalam Tappetloi Tallaaloi Chitti chilakamma amma kottindaa nanna Tandri Talli Sivudu parvati vishnuvu Brahma Trilokam paatalam Telugu Families Jr. NTR Taraka Rama Rao Chiranjeevi Rajanikanth Balakrishna Venkatesh Nagarjuna Raviteja Telugu songs Telugu Movies Telugu Samskruti Telugu Sanskriti ammamma nanamma taatayya mamayya attamma tammudu chelli akka attamma attayya atta koduku kumarudu kumarte bavagaru bamardi chellela tammudaa bojanam kura annam pulagura chintaku santosham anna stri janma ajanma velugu telugu velulugu bhakti bakti rakthi sakthi ekkada akkada narinja battai pandu sunnunda margamu bhakthi margamu srujana sruti laya layabaddamga janama bhumi chandra sekhara rao chandra babu naidu KTR NTR TRS YSR TDP Congress YS Jagan Visakhapatnam Vijayawada Guntur Nellore Kurnool Kadapa Rajahmundry Kakinada Tirupati Anantapur Vizianagaram Eluru Ongole Nandyal Machilipatnam Adoni Tenali Proddatur Chittoor Hindupur Bhimavaram Madanapalle Guntakal Srikakulam Dharmavaram Gudivada Narasaraopet Tadipatri Tadepalligudem Amaravati Chilakaluripet West Godavari Kakinada Makar Sankranti Pongal ongal Vasant Panchami Saraswati Thaipusam Kavadi Maha Shivaratri Holi panchami Vasant Navratri Bhajan Rama Navami Gudi Padwa Ugadi Hanuman Jayanti Pournima Bonalu Bathukamma Guru Purnima Sanyasi puja Mahalakshmi Vrata Raksha Bandhan Krishna Janmaashtami Govinda Radhastami Gowri Ganesh Chaturthi Navarathri Vijayadashami Durga Puja Deepavali Rangoli Kartik Poornima Sashti purthi Prathamastami Yatra Deepam Pancha Ganapati Kumbh Mela Godavari Pushkaram Purna Kumbha Mela krishna pushkaram